stypa
ETYMOLOGIA:
Pochodzenie wyrazu stypa możemy rozważać dwojako. Jeśli przyjmiemy, że obecny w polszczyźnie (notowany już w słowniku Lindego) leksem stypa otrzymał w studenckiej mowie nowe znaczenie, to procesem, który możemy zaobserwować, jest neosemantyzacja. Drugie rozwiązanie wyjaśniające pochodzenie studenckiej stypy to wynik ucięcia morfologicznego: leksem stypendium w wyniku procesów słowotwórczych został skrócony do formy styp-, a skojarzenie z leksemem stypa sprawiło, że w rezultacie w takim kształcie słowo to trafiło do studenckiej mowy.
CIEKAWOSTKI:
Może się wydawać, że użycie leksemu stypa na określenie wsparcia finansowego rodzi pewną sprzeczność. Konotacje stypy to smutek, podniosłość, zaduma, natomiast otrzymanie stypendium wiąże się zawsze z radością, u niektórych wręcz z euforią. Ale czy język studencki – tak żywy i nieprzewidywalny – nie jest zbudowany właśnie na iście barokowych sprzecznościach, kontrastach i koncepcie? Otóż nie do końca. Odpowiedź na pytanie o sprzeczność można uzyskać po zajrzeniu do słownika etymologicznego.
W polszczyźnie ogólnej leksem stypa (inaczej konsolacja) oznacza ‘poczęstunek po pogrzebie’. Wiesław Boryś w słowniku etymologicznym podaje, że słowo to było obecne w polszczyźnie od XV wieku i jest zapożyczeniem z łaciny – leksem stip, stipis oznaczał ‘datek, składkę, jałmużnę’. Autor słownika przypuszcza, że pierwotnie stypą nazywano ‘jałmużnę dawaną ubogim po pogrzebie (by modlili się za duszę zmarłego)’. I tak sięgnięcie do etymologii wyrazu dało odpowiedź na pytanie, co łączy stypę ze stypendium. Ciekawe tylko, czy wiedzieli o tym studenci, gdy po raz pierwszy powiedzieli, że otrzymują stypę…
oprac. Ewa Balicka
Słownik języka studentów Uniwersytetu Warszawskiego jest dostępny pod adresem: www.studenckamowa.uw.edu.pl.
