Klub Absolwentów UWjest nas coraz więcej

Św. Grzegorz Peradze Św. Grzegorz Peradze (1899–1942) był profesorem Uniwersytetu Warszawskiego, zginął śmiercią męczeńską w obozie koncentracyjnym w Oświęcimiu.

Grzegorz Peradze w świecie nauki znany jako archimandryta Peradze urodził się 31 sierpnia/13 września 1899 r. w Bakurciche (Gruzja), żołnierz w okresie obrony niepodległości Gruzji przed bolszewikami w 1921 r., następnie aż do końca życia na emigracji. Rozpoczął studia w 1922 r. na Wydziale Teologicznym Uniwersytetu Berlińskiego. Studiował teologię i „orientalia” (język hebrajski, syryjski, arabski, koptyjski, ormiański i grecki). W tym też czasie opanował łacinę, język niemiecki, angielski i francuski. Poza tym znał, język rosyjski, starocerkiewny, polski i gruziński. Studia Grzegorza Peradze na Uniwersytecie Berlińskim zostały uwieńczone zdobyciem przez niego tytułu doktora teologii. Doktor Johannes Lepsius doradził mu przeniesienie na Uniwersytet w Bonn, dokąd Peradze udał się w 1925 r. W Bonn, na Wydziale Filozoficznym, studiował historię religii i doskonalił znajomość języków wschodnich pod kierunkiem Paula Kahle, Antona Baumstarka, a zwłaszcza profesora Goussena, znakomitego niemieckiego orientalisty. Doktoryzował się w 1926 r. na podstawie pracy Geschichte des georgischen Mönchtums von ihren Anfängen bis zum Jahre 1064. Ein Beitrag zur Geschichte der orientalischen Mönchtums. Jej recenzentami byli profesor dr Paul Kahle z Uniwersytetu Bońskiego oraz profesor dr Karl Holl z Uniwersytetu Berlińskiego.

 

Św. Grzegorz Peradze wśród studentów UW, 1935 r.
Grzegorz Peradze wśród studentów Uniwersytetu Warszawskiego, 1935 r.

 

W 1931 r. Peradze złożył w greckiej katedrze w Paryżu śluby zakonne i przyjął święcenia kapłańskie. W 1933 r. metropolita Dionizy (Waledyński) zaprosił go do Warszawy, proponując stanowisko profesora patrologii i kierownika seminarium patrystycznego w Studium Teologii Uniwersytetu Warszawskiego. W 1934 r. ks. Peradze otrzymał w greckiej katedrze św. Sofii w Londynie godność archimandryty. Odbył szereg podróży naukowych: 1935 r. przebywał w Rumunii, Grecji (Góra Atos i Tesalonika) i Bułgarii. Na Atosie udało mu się zdobyć 50 książek starodruków i 13 rękopisów, w tym Apophtegmata Patrum, dzieła Pseudo-Dionizego Areopagity i apokryficzne żywoty świętych. Odnalazł ponadto greckie wersje męczeństwa wileńskich męczenników Antoniego, Jana i Eustachego. W Bibliotece Narodowej w Sofii odnalazł tekst Typikonu Sebasty i wielkiego domestyka Zachodu Grzegorza Bakuriani (XI w.).

W 1936 r. (5 VII–28 IX) Peradze odbył podróż do Ziemi Świętej i Syrii, skąd przywiózł między innymi palimpsesty gruzińskie z VI i VII wieku. W grudniu 1937 i w styczniu 1938 r. prowadził we Włoszech (Florencja, Neapol, Wenecja i Rzym) studia nad dziełami Dionizego Areopagity; pracował w Bibliotece Narodowej w Paryżu nad Apologią Tacjana, a w bibliotekach Austrii (Gratz, Wiedeń), gdzie odnalazł gruzińską wersję rozprawy św. Grzegorza Teologa Dialog ze św. Bazylim.

W maju 1942 r. w Warszawie został aresztowany przez gestapo. Bezpośrednim powodem aresztowania była prowokacja i donos (ratował Żydów). Najpierw osadzono go w więzieniu na Pawiaku w Warszawie, a w listopadzie 1942 r. przewieziono do obozu koncentracyjnego w Auschwitz-Birkenau. Tam, poświęcając się za innych uwięzionych, zakończył życie w dniu 6 grudnia 1942 r.

 

Sw.Grzegorz_Peradze_01

 

We wrześniu 1995 r. na soborze Kościoła Gruzińskiego ks. Grzegorz Peradze został kanonizowany jako „święty męczennik” i za takiego uznawany jest również przez Kościół Prawosławny w Polsce.

 

2

 

Grzegorz Peradze odegrał ważną rolę w historii nauki światowej. Świadczy o tym ciągłe powoływanie się na jego prace przez uczonych z różnych dziedzin, jak choćby Andre Tarbje, Julius Assfalg, Paul Krüger, a także przez „Clavis Patrum Graecorum”. Wysoką ocenę znalazła też jego praca naukowa w opracowaniach dotyczących stanu kartwelologii w Niemczech. Prace św. Grzegorza Peradze dotyczą szeregu zagadnień, jak historii chrześcijaństwa i literatury wczesnochrześcijańskiej, dzienników z podróży naukowych, patrologii i liturgiki. Stanowią one niebywałe źródło wiedzy dla zainteresowanych historią i kulturą Bliskiego Wschodu oraz Kaukazu. Wydanie tych dzieł jest bardzo ważne dla nauki, gdyż prace są rozproszone w trudno dostępnych czasopismach (niektórych w ogóle nie ma w Polsce), a poza tym zostały napisane w pięciu językach (niemieckim, francuskim, angielskim, polskim i gruzińskim). Dotychczas ukazały się cztery tomy w języku polskim (pod red. ks. Henryka Paprockiego) oraz dwa tomy w języku gruzińskim (pod red. Davida Kolbai).

W 2010 r. Rada Naukowa „Pro Georgia. Journal of Kartvelological Studies University of Warsaw” ustanowiła międzynarodową nagrodę św. Grzegorza Peradze. Nagroda jest przyznawana co dwa lata osobom, które w swojej działalności naukowej prezentują te wartości, którym wierny był św. Grzegorz Peradze.

 

4

3

 

Nagroda wyróżnia wybitne osoby, których dorobek życia jest godnym do naśladowania wzorem dla innych. Nagroda św. Grzegorz Peradze wykonana została na wzór panagia z klasztoru Martwili z X wieku techniką cloisonné występującą w dawnej sztuce gruzińskiej, bogato zdobiona złotem, srebrem i perłami.

 

opracowali:

David Kolbaia, ks. Henryk Paprocki

Międzynarodowa Komisja Do Spraw Dziedzictwa
św. Grzegorza Peradze

Studium Europy Wschodniej UW

Ta strona wykorzystuje ciasteczka ("cookies") w celu zapewnienia maksymalnej wygody w korzystaniu z naszego serwisu. Czy wyrażasz na to zgodę?